W postępowaniu komorniczym wiele zależy od wyceny majątku. Zanim dojdzie do licytacji lub sprzedaży, ktoś musi określić wartość nieruchomości, sprzętu czy wyposażenia. Ale jak właściwie działa ten proces? I kto decyduje, komu zlecić wycenę? Wyjaśniamy.
Kto może sporządzić wycenę na zlecenie komornika?
Komornik nie może powierzyć wyceny majątku dowolnej osobie. Zadanie to wykonuje wyłącznie rzeczoznawca majątkowy lub rzeczoznawca budowlany, który jest jednocześnie biegłym sądowym. Taka osoba musi być wpisana na listę prowadzoną przez prezesa sądu okręgowego. W przypadku nieruchomości biegły musi mieć uprawnienia do sporządzania operatów szacunkowych. Operat szacunkowy nieruchomości wykonany przez osobę bez odpowiednich kwalifikacji nie może być wykorzystany w sprawie ani stanowić podstawy do dalszych czynności.
Wyceny dokonuje się na podstawie przepisów prawa i zgodnie z zasadami wyceny majątku. Biegły nie działa na zlecenie strony, ale na wniosek komornika, co gwarantuje jego niezależność. Ocenia on stan techniczny, położenie, przeznaczenie oraz aktualne ceny rynkowe. Może też brać pod uwagę czynniki wpływające na możliwość sprzedaży danego składnika majątku w ramach licytacji publicznej. Wszystko to trafia do operatu, który staje się częścią dokumentacji egzekucyjnej. Dokument ten musi być zrozumiały, przejrzysty i oparty na konkretnych danych.
Jak komornik wybiera rzeczoznawcę do wyceny majątku?
Komornik korzysta z listy biegłych sądowych, ale nie musi losować ani pytać stron o zgodę. Może wskazać dowolną osobę, z którą chce współpracować, o ile ten spełnia odpowiednie wymagania. W praktyce często wybierany jest rzeczoznawca z najbliższej okolicy, ponieważ zna lokalny rynek i może szybciej zrealizować zlecenie. Przykładowo, jeśli egzekucja toczy się we Wrocławiu, sprawa trafia zwykle do osoby działającej właśnie na terenie tego miasta lub okolic. Najczęściej są to ci sami specjaliści, z którymi komornicy pracują w innych przypadkach i którym ufają pod względem rzetelności i terminowości.
Jeśli wycena dotyczy nieruchomości, komornik zleca ją rzeczoznawcy majątkowemu. W innych przypadkach, np. gdy chodzi o wyposażenie lokalu, środki trwałe czy maszyny przemysłowe może być to rzeczoznawca budowlany lub inny biegły z odpowiednią specjalizacją. Oszacowanie wartości majątku ma znaczenie nie tylko przy ustalaniu ceny wywoławczej, ale też przy dalszych etapach postępowania, jak np. podział środków po sprzedaży. Błędy w wycenie mogą utrudnić windykację długów albo doprowadzić do jej przedłużenia. W pojedynczych przypadkach skutkują pociągnięciem komornika do odpowiedzialności za działanie niezgodne z przepisami.
Czy dłużnik i wierzyciel mają wpływ na wybór biegłego?
Strony postępowania nie mogą samodzielnie wybierać rzeczoznawcy, ale nie są całkowicie pozbawione wpływu. Zarówno dłużnik, jak i wierzyciel mają prawo zgłaszać zastrzeżenia do wyceny. Jeśli operat zawiera błędy lub budzi wątpliwości co do rzetelności, można wnieść zastrzeżenia do komornika, a także złożyć skargę do sądu. W określonych przypadkach sąd zdecyduje się powołać innego biegłego albo zleci dodatkową wycenę, jeśli uzna to za uzasadnione. Jednak zdarza się to rzadko.
Wierzyciel może też wnioskować o wykonanie wyceny, jeśli komornik tego jeszcze nie zrobił np. w początkowej fazie postępowania. Dłużnik natomiast ma prawo podważać wartość wskazaną przez rzeczoznawcę, zwłaszcza jeśli uważa ją za rażąco zaniżoną. Czasem strony dostarczają własne operaty wykonane na zlecenie, ale mają one jedynie pomocniczy charakter. Ostateczną decyzję o przyjęciu ich do akt podejmuje sąd, który bierze pod uwagę wartość dowodową dokumentów i ewentualne rozbieżności.
W sprawach dotyczących wysokich kwot lub trudnych do wyceny przedmiotów czasem powołuje się więcej niż jednego biegłego. Dzieje się tak jeśli strony przedstawiają sprzeczne operaty albo sąd uzna, że opinia powinna być uzupełniona o dodatkowe informacje lub alternatywną metodę oceny wartości.
Wycena majątku przez niezależnego biegłego jest jednym z najważniejszych etapów egzekucji komorniczej. Ma bezpośredni wpływ na dalszy przebieg sprawy i możliwość sprzedaży majątku dłużnika. Warto lepiej zrozumieć, jak działa rzeczoznawca i jakie są Twoje prawa jako strony postępowania. W ten sposób będziesz miał pewność, że windykacja długu odbywa się zgodnie z przepisami.
