Według danych GUS, na koniec października 2024 roku w Polsce zarejestrowanych było 5 286,9 tys. firm, z czego znaczną część stanowiły jednoosobowe działalności gospodarcze. W samym I kwartale 2024 roku osoby fizyczne prowadzące JDG stanowiły 81,3% wszystkich nowo zarejestrowanych przedsiębiorstw. To pokazuje, jak wielu Polaków decyduje się na prowadzenie własnej działalności. Ale co się dzieje, gdy przedsiębiorca popadnie w długi? Czy komornik może zająć dochód z działalności gospodarczej?
Dochód z działalności gospodarczej a egzekucja komornicza
Zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania cywilnego (Dz.U. 1964 nr 43 poz. 296 ze zm.), komornik ma prawo prowadzić egzekucję z różnych składników majątku dłużnika, w tym z dochodu osiąganego z działalności gospodarczej. Art. 797 KPC wskazuje, że: wierzyciel może wskazać jeden lub kilka sposobów egzekucji. Organ egzekucyjny nie jest związany wskazanym sposobem i może prowadzić egzekucję także z innych składników majątku dłużnika. Jeśli prowadzisz jednoosobową działalność gospodarczą, Twój dochód nie jest chroniony tak, jak pensja z umowy o pracę.
Jak komornik zajmuje dochód z JDG?
Komornik może dochodzić należności wobec przedsiębiorcy, stosując różne formy egzekucji. Najczęściej spotykaną jest zajęcie rachunku bankowego. Komornik kieruje w takiej sytuacji stosowne pismo do banku, który blokuje środki znajdujące się na firmowym koncie dłużnika. Możliwe jest także zajęcie wierzytelności, czyli np. należności od kontrahentów. W takim przypadku to klient przedsiębiorcy, zamiast zapłacić mu za fakturę, musi przekazać pieniądze bezpośrednio do komornika. W skrajnych przypadkach stosuje się zajęcie ruchomości lub sprzętu firmowego, co może znacząco utrudnić prowadzenie działalności. Przykładem może być sytuacja przedsiębiorcy, właściciela jednoosobowej firmy remontowej, który zalegał z ratami kredytu. Po uzyskaniu tytułu wykonawczego komornik zajął jego konto firmowe. W efekcie wszystkie wpływy z wystawianych faktur trafiały bezpośrednio do komornika aż do momentu całkowitej spłaty długu.
Kwota wolna od potrąceń a zajęcie dochodu z działalności gospodarczej
W przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej kwota wolna od potrąceń nie obowiązuje. Taka ochrona przysługuje jedynie osobom zatrudnionym na podstawie umowy o pracę, gdzie w 2025 roku wolna od potrąceń jest kwota równa 75% minimalnego wynagrodzenia. Tymczasem przedsiębiorca prowadzący JDG narażony jest na zajęcie całego przychodu przez komornika, co w praktyce może oznaczać utratę płynności finansowej i poważne trudności w dalszym prowadzeniu działalności.
Jak wygląda postępowanie egzekucyjne w przypadku działalności nierejestrowanej?
W przypadku działalności nierejestrowanej warto zwrócić szczególną uwagę na obowiązujący limit przychodów, który w 2025 roku wynosi 75% minimalnego wynagrodzenia miesięcznego. Przekroczenie tego progu oznacza konieczność rejestracji działalności gospodarczej. Jednak ten sam limit ma również znaczenie z punktu widzenia postępowania egzekucyjnego. Kwota wolna od zajęcia komorniczego również wynosi 75% minimalnego wynagrodzenia, co oznacza, że osoba prowadząca działalność nierejestrowaną, o ile nie przekracza dopuszczalnego progu przychodów, znajduje się automatycznie w strefie ochrony przed egzekucją. W praktyce daje to pewien poziom bezpieczeństwa, komornik nie ma podstaw do zajęcia całych przychodów z takiej działalności.
Trzeba jednak pamiętać, że ochrona ta dotyczy jedynie dochodów osiąganych w ramach działalności nierejestrowanej. Jeżeli osoba prowadząca taką formę aktywności posiada dodatkowe źródła dochodu, takie jak umowa o pracę, umowa zlecenie czy majątek osobisty, to w zakresie tych składników będzie odpowiadać za swoje zobowiązania na zasadach ogólnych, jak każda inna osoba fizyczna.
Wpływ małżeńskiej wspólności majątkowej na egzekucję komorniczą
W przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą i pozostających w związku małżeńskim, bardzo ważne znaczenie ma ustrój majątkowy. Jeśli między małżonkami obowiązuje ustawowa wspólność majątkowa (a więc nie podpisali oni intercyzy), to egzekucja komornicza może objąć również składniki majątku wspólnego, nawet jeśli formalnie zostały nabyte przez małżonka nieprowadzącego działalności.
Oznacza to, że komornik może zająć mienie nabyte po zawarciu małżeństwa, np. wspólne konto bankowe, samochód, a nawet nieruchomość, o ile wierzyciel złoży odpowiedni wniosek do sądu o rozszerzenie egzekucji na majątek wspólny. Małżonek dłużnika ma oczywiście prawo do obrony i może próbować wykazać, że konkretne składniki majątku pochodzą z jego wyłącznych środków (np. z darowizny czy spadku), jednak w praktyce takie postępowania bywają czasochłonne i trudne do wygrania. Dla przedsiębiorców oznacza to ryzyko przeniesienia skutków zadłużenia także na najbliższych, zwłaszcza jeśli nie zadbali o rozdzielność majątkową.
Zawieszenie działalności gospodarczej a egzekucja komornicza
Część przedsiębiorców błędnie sądzi, że zawieszenie działalności gospodarczej automatycznie chroni ich przed egzekucją komorniczą. W rzeczywistości samo zawieszenie działalności (zgłoszone w CEIDG) nie wstrzymuje postępowania egzekucyjnego ani nie zamraża długów. Komornik może nadal prowadzić egzekucję z majątku przedsiębiorcy, zarówno tego związanego z działalnością, jak i majątku prywatnego. Zawieszenie oznacza jedynie brak bieżących przychodów z działalności, co w praktyce może utrudnić dalsze zajęcia z konta firmowego, ale nie wyklucza zajęcia ruchomości, wierzytelności czy innych składników majątku. Co więcej, jeżeli działalność była zawieszona w momencie powstania zobowiązania, wierzyciel może próbować dochodzić jego zapłaty z majątku prywatnego dłużnika, co komplikuje sytuację jeszcze bardziej. Zatem zawieszenie JDG może opóźnić pewne działania egzekucyjne, ale na pewno ich nie wyklucza. Dłużnik pozostaje odpowiedzialny za swoje zobowiązania tak samo, jak przed zawieszeniem.
Prowadzenie działalności, niezależnie od jej formy, wiąże się z odpowiedzialnością finansową. W przypadku zaległości komornik może zająć dochody, a zakres egzekucji zależy od przepisów i wysokości osiąganych przychodów.
